Mỗi khi một dự án Grand Theft Auto xuất hiện — hay chỉ là tin đồn — ngành công nghiệp game lại có cảm giác bị chi phối. Từ GTA III tới GTA V, loạt game này không chỉ định nghĩa lại thể loại thế giới mở đô thị mà còn tạo ra một chuẩn mực so sánh khiến mọi đối thủ khác phải dè chừng. Chính vì vậy cụm từ “game giống GTA” trở thành thước đo, mục tiêu và đôi khi là cái bẫy cho các studio muốn chinh phục cùng một khoảng trống trong thị trường.
Bài viết này phân tích 10 tựa game từng được kỳ vọng hoặc cố gắng trở thành phiên bản thay thế của GTA — từ những thành công nghệ thuật tới những thất bại về sản phẩm và thương mại. Mỗi mục không chỉ tóm lược thông tin cơ bản (ra mắt, nhà phát triển, nền tảng) mà còn giải thích vì sao, xét về lối chơi, phong cách kể chuyện, kỹ thuật và bối cảnh thị trường, chúng không thể đạt đến mức độ ảnh hưởng như Grand Theft Auto. Nếu bạn tìm “game giống GTA” để chơi hoặc nghiên cứu, đây là phân tích chuyên sâu giúp bạn chọn lựa có cơ sở.
10. Sleeping Dogs — Big Trouble in Hong Kong
Sleeping Dogs xuất phát từ một định hướng nghiêm túc: undercover cop trong bối cảnh Hồng Kông, không khoác lớp parody như GTA mà chọn chiều sâu tội phạm, xung đột nội tâm và bối cảnh văn hóa rõ rệt.
- Phát hành: 14/08/2012
- Developer: United Front Games · Publisher: Square Enix · Engine: Havok · Nền tảng: PS3, PS4, Xbox 360, Xbox One, PC
Lý do nổi bật: cốt truyện tập trung, diễn xuất thoại ấn tượng, hệ thống chiến đấu tay không lấy cảm hứng Arkham nhưng bạo liệt hơn (environmental kills, carjacking khi đang lái). Thế mạnh này biến Sleeping Dogs thành “game giống GTA” theo khía cạnh thế giới mở bạo lực nhưng giàu cảm xúc hơn.
Tại sao không thay thế được GTA: thiếu bản sắc thương mại và hậu duyên (studio đóng cửa, chỉ một bản remaster). Thị trường cần không chỉ một trải nghiệm hay mà còn cần franchise liên tục và sự đầu tư truyền thông lớn — điều Sleeping Dogs thiếu.
Hình ảnh cảnh quan Hồng Kông trong Sleeping Dogs với phe đối đầu và chiến đấu tay không
9. The Getaway — Guy Ritchie Would Be Proud
The Getaway là nỗ lực hiếm hoi từ Anh quốc muốn đem tinh thần phim gangster kiểu Brit vào game, với London được tái hiện kỹ lưỡng và âm hưởng kịch bản nghiêm túc.
- Phát hành: 19/01/2003 · Developer: Team Soho · Publisher: Sony · Engine: Kinetica · Nền tảng: PS2
Lý do nổi bật: tone nghiêm túc, bối cảnh Anh với chất văn học điện ảnh, điều khiển và phần bắn súng được đánh giá cao so thời kỳ đó.
Tại sao không thay thế được GTA: GTA vốn nổi tiếng ở thái độ châm biếm, hài đen và cơ chế sandbox giàu tính khám phá; The Getaway quá “trọng tâm” về diễn tiến nên thiếu tính phóng khoáng, khiến cộng đồng thể loại thế giới mở không thấy được sự giải trí tương đương.
Bìa và cảnh trong The Getaway với không khí tội phạm Anh quốc và đua xe truy đuổi
8. State of Emergency — Absolute Stupid Insanity
State of Emergency giản lược mọi nuance, viết một tựa game chỉ để “bạo lực không kiềm chế” — một thử nghiệm hướng tới công chúng thích hỗn loạn thuần túy.
- Phát hành: 14/02/2006 · Nền tảng: PS2
Lý do nổi bật: gameplay tập trung vào phá hoại hàng loạt, vũ khí đa dạng và cảm giác “đại loạn”.
Tại sao không thay thế được GTA: GTA kết hợp kể chuyện, thiết kế nhiệm vụ sáng tạo và nhân vật có chiều sâu; State of Emergency thiếu lớp nội dung kể chuyện và thiết kế nhiệm vụ có ý nghĩa, từ đó chỉ còn lại yếu tố bạo lực đơn thuần — không đủ chiều sâu để trở thành đối thủ lâu dài.
Cảnh hỗn loạn và bạo loạn quy mô lớn trong State of Emergency với đám đông hoảng loạn
7. Watch Dogs — Nạn nhân của tranh cãi kỳ vọng
Watch Dogs khởi xướng một hướng tiếp cận thú vị: hacking là nhân tố gameplay chủ đạo trong thành phố hiện đại — ý tưởng có tiềm năng để tạo ra “một GTA có công nghệ”.
- Phát hành: 26/05/2014 · Developer: Ubisoft Montreal · Publisher: Ubisoft · Engine: Havok · Nền tảng: PS3/PS4, X360/XOne, Wii U, PC
Lý do nổi bật: hacking tương tác, thiết kế nhiệm vụ chặt chẽ, khoảnh khắc gameplay sáng tạo.
Tại sao không thay thế được GTA: tranh cãi về xuất hiện đồ họa (downgrade so với trailer) làm mất lòng tin cộng đồng; tiếp đó, những phần hậu theo sau làm đổi tông (Watch Dogs 2 khác biệt tích cực, Legion gây chia rẽ). Một franchise muốn cạnh tranh với GTA cần giữ liên tục chất lượng và tầm nhìn thương hiệu — Watch Dogs mất điều đó.
Thành phố Chicago trong Watch Dogs với hệ thống hacking và nội dung thế giới mở đô thị
6. Scarface: The World Is Yours — Say Hello To My Decent Friend
Đặt câu hỏi “Nếu Tony Montana không chết?” Scarface tận dụng IP điện ảnh mạnh mẽ để kể lại một câu chuyện phục hận và tái lập đế chế.
- Phát hành: 25/07/2006 · Developer: Radical Entertainment · Publisher: Vivendi Universal · Engine: RenderWare · Nền tảng: PC, PS2, Xbox, Wii
Lý do nổi bật: hệ thống “heat” có chiều sâu (cảnh sát và băng nhóm), cảm giác tiến trình xây dựng đế chế và quản lý nhân sự.
Tại sao không thay thế được GTA: dù khai thác IP mạnh, Scarface thiếu cơ chế thế giới mở rộng lớn và yếu tố khám phá khiến trải nghiệm không có tính đại chúng kéo dài; đồng thời giới hạn việc sát thương mâu thuẫn đạo đức (không cho phép tiêu diệt dân thường) làm khác biệt nhưng cũng kìm hãm tự do sandbox.
5. Driver 3 — The Wheelman Takes to the Streets
Driver từng là series huyền thoại của trải nghiệm lái xe; Driver 3 là bước rẽ nhằm “bắt kịp” mô thức GTA bằng việc cho phép rời khỏi xe và bắn súng.
- Phát hành: 21/06/2004 · Developer: Ubisoft Reflections · Publisher: Atari · Nền tảng: PS2, Xbox, GBA, Windows
Lý do nổi bật: thử nghiệm kết hợp driving-sandbox với gunplay.
Tại sao không thay thế được GTA: mất đi bản sắc cốt lõi (lái xe xuất sắc) để chạy theo thể loại mới khiến hệ thống điều khiển và gunplay đều kém thuyết phục; khi một series từ bỏ lợi thế cạnh tranh của mình thì khó lòng cạnh tranh với kẻ thống trị thể loại.
Cảnh gameplay Driver 3 với pha rượt đuổi và cảnh bắn súng trên đường phố
4. Saints Row — Parody of a Parody
Saints Row từng là ứng viên gần với công thức GTA về gang territory, chiếm đóng thành phố và sandbox quậy phá — nhưng lại chọn con đường hài kịch cực đoan và phi lý.
- Phát hành: 01/09/2006 · Developer: Deep Silver / Volition · Nền tảng: Xbox 360, PS3, sau này mở rộng
Lý do nổi bật: tự do sáng tạo cực lớn, tùy biến nhân vật, tone hài và những pha quái dị khiến series nổi bật.
Tại sao không thay thế được GTA: mặc dù Saints Row III gây tiếng vang lớn, sự chuyển hướng quá xa (đặc biệt ở các bản reboot gần đây) làm mất dần khán giả lõi; GTA vẫn giữ được sự cân bằng giữa kể chuyện, cơ chế và khám phá mà Saints Row không thể duy trì nhất quán.
Ảnh biểu tượng Saints Row với phong cách hài hước và hỗn loạn đặc trưng series
3. Mafia — Old School Crime
Mafia chọn con đường ngược lại: thay vì bừa bộn và hỗn loạn, nó mang lại chất lượng kể chuyện cổ điển, không gian thời kỳ 30s-60s và nhịp độ điện ảnh.
- Phiên bản Definitive Edition: 25/09/2020 · Developer: Hangar 13 · Publisher: 2K · Engine: Illusion Engine, Unreal Engine 4 · Nền tảng: PC, PS4, Xbox One
Lý do nổi bật: cốt truyện tỉ mỉ, không khí thời kỳ, nhân vật xây dựng sâu.
Tại sao không thay thế được GTA: Mafia là trải nghiệm tuyến tính, có cấu trúc câu chuyện chặt chẽ hơn là sandbox mở; do đó nó không cạnh tranh trực diện với GTA về tính tự do và lượng nội dung phụ phong phú — nhưng lại là lựa chọn tuyệt vời nếu bạn tìm “game giống GTA” ở khía cạnh mafia và kể chuyện.
Hình Mafia Definitive Edition thể hiện phong cách cổ điển, phương tiện và bối cảnh tội phạm xưa
2. Cyberpunk 2077 — A City Without Freedom
Cyberpunk 2077 hứa hẹn ghép sự sâu sắc của RPG vào sandbox đô thị; đó là tham vọng lớn nhưng khởi đầu tai tiếng đã khiến cơ hội bị suy yếu.
- Phát hành: 10/12/2020 · Developer/Publisher: CD Projekt Red · Engine: REDengine 4 · Nền tảng: PS4/PS5, Xbox, PC, Nintendo Switch 2
Lý do nổi bật: thế giới được chạm khắc tỉ mỉ, hệ thống nâng cấp nhân vật sâu, hướng kể chuyện đa ngã.
Tại sao không thay thế được GTA: mặc dù hiện trạng đã cải thiện qua bản vá và DLC (Phantom Liberty), Cyberpunk ban đầu thiếu tương tác thế giới mở phong phú (NPC phản ứng và hệ thống xã hội hạn chế), cộng thêm scandal kỹ thuật làm giảm niềm tin của người chơi. Một thương hiệu muốn vượt GTA cần thời gian xây dựng niềm tin lâu dài — điều Cyberpunk đang trên con đường phục hồi nhưng vẫn chưa hoàn toàn lấp đầy khoảng cách.
Ảnh Cyberpunk 2077 Phantom Liberty với phong cách đô thị tương lai và chủ đề thế giới mở đô thị
1. The Godfather — A Big Name with Big Promise
The Godfather có lợi thế IP điện ảnh hùng mạnh và hệ thống phản ứng “heat” tạo ra chiến lược băng đảng sát sườn — ý tưởng đủ sáng để cạnh tranh.
- The Godfather II: 07/04/2009 · Nền tảng: PC, Xbox 360, PS3
Lý do nổi bật: kết hợp kể chuyện theo thương hiệu phim, hệ thống gang war và tương tác quy mô.
Tại sao không thay thế được GTA: mặc dù cơ chế thú vị, chất lượng thương mại và độ bền sản phẩm không đủ mạnh để phát triển thành franchise thường trực; các vấn đề về uy tín, tiếp cận thị trường và việc không tạo được cú hích văn hóa khiến The Godfather chỉ là một “điểm son” chứ không thể lấn át.
Ảnh minh họa The Godfather II với cảnh xây dựng thế lực băng nhóm và giao tranh lãnh thổ
Kết luận — Mô hình chung và bài học cho game thủ lẫn nhà phát triển
Phân tích tập hợp cho thấy các mẫu lặp lại khiến những tựa game “giống GTA” khó đạt được ngai vàng:
- Bản sắc: Nhiều tựa cố gắng mô phỏng cơ chế GTA mà quên phát triển lợi thế cạnh tranh riêng (điểm khác biệt rõ ràng về gameplay hoặc kể chuyện).
- Thời điểm và nguồn lực: GTA là sản phẩm của đầu tư lớn, marketing và liên tục phát triển — những studio nhỏ hơn khó bắt kịp về tần suất ra mắt và duy trì chất lượng.
- Kỳ vọng cộng đồng: Tranh cãi liên quan đến truyền thông (ví dụ downgrade đồ họa) có thể đánh mất niềm tin ban đầu, gây tổn thất lâu dài.
- Cân bằng giữa tự do và nội dung có ý nghĩa: GTA thành công vì vừa cho tự do vừa cung cấp nhiệm vụ, câu chuyện và các chi tiết thế giới mở khiến người chơi muốn quay lại.
Với tư cách game thủ, nếu bạn tìm “game giống GTA” để trải nghiệm khác biệt nhưng vẫn thỏa mãn nhu cầu thế giới mở đô thị, ưu tiên thử:
- Sleeping Dogs (cốt truyện undercover, combat tay không xuất sắc),
- Mafia (kể chuyện mafia cổ điển, bầu không khí lịch sử),
- Saints Row (nếu bạn cần phá phách không giới hạn và hài kịch cực đoan),
- Watch Dogs (nếu bạn thích hacking và tương tác hệ thống).
Với tư cách nhà phát triển, bài học rút ra rõ ràng: hãy xây dựng điểm khác biệt rõ ràng, cam kết chất lượng liên tục và quản lý kỳ vọng công chúng ngay từ trailer đến sản phẩm cuối cùng.
Bạn thấy tựa game nào trong danh sách là “đáng xem lại”? Chia sẻ lựa chọn và lý do của bạn ở phần bình luận — và đừng quên theo dõi bantingame.net để cập nhật phân tích, hướng dẫn và tin tức game chuyên sâu tiếp theo.